GGZ-instelling schrapt tientallen procedures en formulieren Wet verplichte ggz

Voor GGZ-instelling Arkin is de maat vol. Samen met het Openbaar Ministerie Amsterdam en de cliëntenraad heeft de instelling besloten om de Wet verplichte ggz niet langer naar de letter na te leven. Tientallen verplichte formulieren en brieven blijven vanaf nu in de la.

Aan de Wet verplichte ggz (Wvggz), die sinds januari 2020 de gedwongen zorg van psychiatrische patiënten regelt, is meer dan tien jaar gesleuteld maar de onvrede is wijdverbreid, al jarenlang. Gisteren debatteerde de Tweede Kamer over enkele van de vele knelpunten. Vooral de enorme papierwinkel en de tijdrovende procedures zijn behandelaren een doorn in het oog. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie noemde de wet eerder een bureaucratisch monster.
Landelijk is er al veel over gesproken, maar er gebeurt echt te weinig, zegt Dick Veluwenkamp, bestuurder van Arkin. “En voordat de reparatiewetgeving uit Den Haag rond is, zijn we jaren verder. Daarom hebben wij, samen met het OM en de cliëntenraad, een reeks procedures op eigen houtje aangepast.”

Brij aan informatie
Naar de letter van de wet moeten GGZ-instellingen het OM altijd om toestemming vragen als ze gedwongen zorg aanvragen voor een patiënt. Dat moet per brief, met redenen omkleed. “Dat gaan we niet meer doen”, zegt Emile Barkhof, geneesheer-directeur bij Arkin. “We sturen nog slechts een e-mail ter kennisgeving, zonder argumentatie. De officier van justitie vertrouwt op onze expertise en gaat altijd akkoord. Bovendien buigen een onafhankelijke psychiater en de rechter zich er nog over.”
Ander voorbeeld. De Wet verplichte ggz biedt patiënten de gelegenheid om dwangzorg te voorkomen. Samen met naasten kunnen ze dan een eigen plan opstellen. Maar daar moet een geneesheer-directeur toestemming voor geven. “Ook dat doen we niet meer”, verzekert Barkhof. “Iedere patiënt krijgt voortaan groen licht en kan binnen twee weken een plan indienen. Dat is helderder voor de patiënt, het beperkt de brij aan informatie, en het scheelt behandelaren een hoop tijd en gecommuniceer.”

Overtreding
Alle ingrepen stroken volgens de geneesheer-directeur met de geest van de wet. “We hebben bewust de grenzen opgezocht maar in onze ogen overtreden we de regels niet. We proberen vooral te voorkomen dat we onnodig veel tijd verspillen aan zinloze handelingen. Daarmee creëren we meer aandacht voor patiëntenzorg. We hopen dat ons initiatief als een vliegwiel werkt en andere instellingen op hetzelfde spoor zet.”
Een stoere actie, noemt Elnathan Prinsen het, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. “Begrijpelijk ook, wanneer je als instelling constateert dat je telkens dezelfde zinloze dingen doet. Als Arkin de ervaringen monitort en evalueert, kan het initiatief als pilot dienen en eventueel navolging krijgen van andere instellingen. Ik vraag me wel af in hoeverre individuele psychiaters verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor het overtreden van de wet. Dat is iets wat je te allen tijde wilt voorkomen.”

Burgemeester

Opvallend is dat het Openbaar Ministerie meewerkt aan een initiatief dat de randen van de wet opzoekt. Het OM laat weten dat er vanuit de GGZ-instellingen in Amsterdam “zorglijke signalen zijn gekomen over de onwerkbaarheid van de wet”. De procedures staan goede zorg in de weg en daarom steunt het OM de handelswijze van Arkin.
Niet alle procedures die Arkin als omslachtig en onnodig  beschouwt, gaan op de helling. De hoorplicht afschaffen blijkt een brug te ver, omdat de patiënt daar recht op heeft. Voordat die een crisismaatregel krijgt opgelegd, moet de burgemeester zich op de hoogte stellen van diens verhaal, wat in de praktijk gebeurt door hoorplichtambtenaren en in Amsterdam door de GGD.
Het werkt van geen kant, zegt Barkhof, die tevens wijst op een recent onderzoek van masterstudenten van de Erasmus Universiteit. “Het moet de rechtsbescherming verbeteren, maar patiënten zitten op dat moment in een crisis en snappen niet wat hen overkomt als iemand namens de burgemeester ineens allerlei vragen stelt. Behandelaren zitten er evenmin op te wachten, omdat de crisismaatregel pas na de hoorsessie kan worden opgelegd. En dat terwijl de sessie nooit iets verandert aan de gang van zaken. Het schiet zijn doel voorbij.”