Na de huisartsen houden nu ook de psychiaters een register bij van GGZ-patiënten die besmet of overleden zijn als gevolg van covid-19. De telling moet tegelijk uitwijzen of psychiatrische patiënten eerder besmet raken en ernstiger ziek worden.
De Nederlandse Vereniging van Psychiatrie (NVvP), die het register in het leven heeft geroepen, maakt zich ernstige zorgen over de impact van covid-19 op psychiatrische patiënten. De belangenvereniging heeft alle GGZ-instellingen, mobiele teams en (vrijgevestigde) psychiaters opgeroepen om melding te maken van iedereen die geïnfecteerd is dan wel klinisch verdacht.
De berichten uit Azië zijn zorgelijk. In het Chinese Wuhan Medical Health Center steeg het aantal infecties onder psychiatrische patiënten pijlsnel van 40 naar 323. In een GGZ-instelling in Zuid-Korea raakten in februari 102 van de 103 patiënten op een gesloten afdeling besmet. Zeven van hen, allemaal tussen de 50 en 60 jaar, overleden binnen een week. Op een longstay van GGZ Oost-Brabant overleden in maart zeven van de 27 patiënten.
RIVM
Bekend is dat mensen met een psychiatrische aandoening, van wie de meesten thuis worden behandeld, extra vatbaar zijn voor infecties. Dat komt doordat hun lichamelijke conditie te wensen overlaat. ‘De biologische leeftijd van ernstig psychiatrische patiënten ligt twintig jaar hoger dan de kalenderleeftijd’, zegt NVvP-voorzitter Elnathan Prinsen. ‘Net als in Zuid-Korea vallen patiënten van rond de vijftig al in de risicogroep, terwijl dat in de algemene bevolking vanaf zeventig het geval is.’
Tweederde van deze patiënten, die veelal kampen met psychoses, bipolaire stoornis of ernstige depressies, heeft daarbovenop een chronische aandoening als diabetes, hart- en vaatziekten, obesitas en hoge bloeddruk. Allemaal ziekten die het risico op een coronabesmetting lijken te vergroten.
Het telwerk van de NVvP kan een welkome aanvulling zijn op het onlangs gelanceerde huisartsenregister, laat het RIVM weten. Al kan het instituut dat niet goed beoordelen omdat het niet van het initiatief op de hoogte is.
Hoogleraar Jochen Cals, projectleider van het huisartsenregister, vindt het zinvol dat ook psychiaters een meldpunt instellen. Al plaatst hij tegelijk vraagtekens bij een toekomst waarin iedere beroepsgroep haar eigen register optuigt. ‘Om te achterhalen welke lichamelijke en geestelijke aandoeningen het meest kwetsbaar maken voor covid-19, analyseer je ze bij voorkeur in samenhang.’
Uitbraken
De NVvP wil met het register ook licht werpen op een nieuw facet van covid-19. Uit recente vakartikelen blijkt dat de ziekte ook psychiatrische klachten kan veroorzaken. ‘Er zijn enkele gevallen beschreven van gezonde mensen die na een besmetting opgenomen zijn met neuropsychiatrische klachten’, zegt Wiepke Cahn, hoogleraar psychiatrie aan het UMC Utrecht. ‘Net zoals het virus longembolie of trombose kan veroorzaken, lijkt het ook de vaatjes in de hersenen te verstoppen. Daardoor kunnen mogelijk psychotische klachten als wanen of stemmen ontstaan.’
Vooralsnog zijn GGZ-instellingen buiten Noord-Brabant verschoond gebleven van omvangrijke coronauitbraken. Iets wat Cahn, een van de kartrekkers van het coronaregister, nogal verbaasd. Te meer omdat de instellingen veel kwetsbare ouderen met meerdere kwalen in behandeling hebben. In die zin zijn ze te vergelijken met verpleeghuizen, waar wél veel bewoners zijn overleden.
Ondertussen is het aantal aanmeldingen van nieuwe patiënten in de GGZ gehalveerd. Psychiaters zijn er niet gerust op. ‘Het lijkt op de stilte voor de storm’, zegt Prinsen. ‘We bereiden ons voor op een stuwmeer van nieuwe patiënten, die nu in wachtstand verkeren. In Azië is die hausse er al.’
Net als de uitgestelde zorg in de ziekenhuizen wacht ook de instellingen waarschijnlijk een ‘pandemie van angst- en depressiesymptomen’, zoals Cahn het noemt.