"Orgaandonatie na euthanasie geeft hun leven extra zin"

Trouw - november 2022

Bij mensen die in hun eigen huis overlijden na euthanasie, is orgaandonatie vaak niet mogelijk.  Een huisarts en een intensivist van het Isala Ziekenhuis in Zwolle hebben daar iets op bedacht.

Op patiëntenfora maar ook in de spreekkamer van huisartsen klinkt regelmatig de wens om organen ter beschikking te stellen na euthanasie volgens Han Mulder, huisarts in Dalfsen. “Vaak kiezen mensen voor orgaandonatie na euthanasie omdat het extra zin geeft aan hun leven, of misschien beter, aan hun dood”, zegt anesthesioloog-intensivist Hans Sonneveld.

Maar wie zijn organen wil doneren na euthanasie, moet kiezen voor een overlijden in het ziekenhuis. Zelfs voor patiënten die al hun hele leven lang een donorwens hebben, kan dat een reden zijn om af te haken, zegt Mulder. “Ze overlijden liever thuis, in hun eigen bed.” Van de 7666 mensen die vorig jaar uit het leven stapten via euthanasie, zijn er maar 134 in het ziekenhuis overleden.

Sonneveld en Mulder bedachten een oplossing, die inmiddels vier keer is toegepast. Deze week publiceerden ze daarover in een internationaal vakblad.

Waarom vindt euthanasie vóór orgaandonatie gewoonlijk in het ziekenhuis plaats?

Sonneveld: “Zodra iemand overlijdt, raken de organen door zuurstofgebrek in nood. Artsen wachten vijf minuten om er zeker van te zijn dat het hart niet meer op gang komt en dan gaat de patiënt linea recta naar de operatiekamer.”

Jullie hebben iets bedacht om mensen die thuis willen sterven en hun organen willen doneren, tegemoet te komen. Wat is dat precies?

Mulder: “Bij euthanasie worden mensen eerst in slaap gebracht en een paar minuten later krijgen ze een spierverslappend middel ingespoten dat een hartstilstand veroorzaakt. Wij trekken die twee momenten uit elkaar. Wij brengen mensen thuis in slaap, een soort coma, en nadat ze naar het ziekenhuis zijn overgebracht, geven we pas de spierverslapper. Ze verliezen dus thuis het bewustzijn en overlijden niet lang daarna in het ziekenhuis. We noemen dat ‘verlengde euthanasie’. De procedure staat sinds dit jaar in de medische richtlijn Orgaandonatie na euthanasie.”

Hoe gaat dat er praktisch aan toe?

Sonneveld: “Zodra iemand thuis door de huisarts in een diepe slaap is gebracht, kom ik vanuit de ambulance om de hoek binnen en neem de patiënt over. Op weg naar het ziekenhuis houd ik hem onder narcose, en controleer de ademhaling. De zuurstoftoevoer is cruciaal voor het behoud van de vitale functies, en daarmee van de organen.”

Mulder: “Even voor alle duidelijkheid: niet alles draait om de orgaandonatie. Mocht er iets misgaan in de ambulance, dan wordt de euthanasieprocedure in de ambulance afgerond.”

Wat kan er dan misgaan?

Sonneveld: “In het uiterste geval lukt het niet om de luchtwegen open te houden, maar dat risico is uiterst klein. Ook kan de bloeddruk en hartslag instabiel worden bij een patiënt die erg ziek is. Maar ik heb alle spullen inclusief noodmedicatie bij me, net als op de operatiekamer.”

Kan jullie oplossing de wachtlijsten op orgaantransplantatie verkorten?

Sonneveld: “In de afgelopen jaren schommelde het aantal orgaandonoren na euthanasie rond de dertien per jaar, goed voor een kleine 10 procent van het totale aantal gedoneerde organen. Als dat met onze procedure zou stijgen tot vijftig donoren, dan scheelt dat aanzienlijk.”

Dus jullie willen er meer ruchtbaarheid aan geven?

Mulder: “Zeker, vandaar ook dit interview, maar het ligt gevoelig. Wie kiest voor euthanasie is uiterst kwetsbaar, lijdt ondraaglijk aan het leven en moet volstrekt autonoom een keuze kunnen maken. We willen niemand over de streep trekken om ook nog organen te doneren. Ook zie je dat artsen terughoudend reageren op onze oplossing. Ze staan niet te springen.”

Waarom niet?

Sonneveld: “Orgaandonatie en euthanasie zijn complexe procedures, en als je die samenvoegt wordt het nog ingewikkelder. Het kan ook pas sinds 2012 in Nederland, en niet in elk ziekenhuis. Vergeet niet dat het ook belastend is voor artsen. Een collega van me zei laatst dat hij orgaandonatie na euthanasie niet elke week zou willen doen. Het blijft heftig om iemand op een onnatuurlijke manier dood te zien gaan. Voor de familie maar ook voor het zorgpersoneel.”

 

 

 

 

 

 

Website door: Casper van Rongen