Kijk bij een burn-out naar het lichaam, niet naar de geest

Trouw - september 2024                                                                                       Foto: Moritz320

Het lichaam is te lang over het hoofd gezien in de behandeling van burn-out, bepleit psycholoog Rebecca Vandenabeele. Haar lichamelijke benadering past in een trend.

Wie met een burn-out thuis zit, hoeft niet per se naar een psycholoog om korte metten te maken met onrealistische gedachten als 'ik mag geen enkele fout maken’. Of: ‘Ik moet me elke dag voor de volle 100 procent inzetten.’ Hoewel deze aanpak - de zogenoemde cognitieve gedragstherapie - zijn vruchten afwerpt volgens wetenschappers, kiezen veel mensen die opgebrand zijn, voor een lichamelijke behandeling.

Online wemelt het inmiddels van de lichaamsgerichte coaches, fysiotherapeuten, sportcoaches die, al dan niet in combinatie met mentale oefeningen, het vertrouwen in het lichaam herstellen, het energiepeil opbouwen of het stress-systeem resetten. "Ook bedrijfsartsen verwijzen tegenwoordig vaak naar haptonomen of coaches die mensen weer contact laten maken met hun lichaam", zegt Maud van Aalderen, arbeidspsycholoog bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP).

Driehonderd coaches

Het lichaam is te lang over het hoofd gezien in de behandeling van burn-out, zegt Rebecca Vandenabeele, psycholoog en promovenda aan de Universiteit Tilburg. Sterker, een burn-out is volgens Vandenabeele geen psychisch maar op de eerste plaats een lichamelijk probleem. Dat valt ook te lezen in het vandaag verschenen boek De Burn-out Reset, dat Vandenabeele schreef met stress expert Carolien Hamming.

Beiden zijn verbonden aan het CSR-expertisecentrum Stress en Veerkracht, een netwerk van meer dan tweehonderd psychologen en coaches in het hele land. Het centrum verzorgt opleidingen en sluit contracten met werkgevers, waaronder defensie, politie en de bouwsector. Jaarlijks behandelen de coaches, die het centrum inhuurt, alleen al honderden opgebrande medewerkers uit de bouw.

Paniek

Dat gebeurt volgens de zogenoemde CSR-methode - Chronic Stress Reversal. "Die methode gaat ervan uit dat een burn-out het gevolg is van een ontregeld stresssysteem", zegt Vandenabeele. "Dat systeem heeft te lang aan gestaan. Je hebt langdurig te veel energie verbruikt en te weinig rust genomen, te weinig herstelmomenten ingelast. Je hebt roofbouw gepleegd op je lichaam. Totdat je, zonder het te merken, op het punt kwam dat het niet meer lukte om te ontspannen. En toen was je opgebrand."

Dat gaat gepaard met onder meer hartkloppingen, hoge bloeddruk, angst, paniek en depressie. "Al deze klachten, ook de mentale, zijn het gevolg van een verstoord stresssysteem. Dat moet je herstellen, en dan verdwijnen doorgaans ook de psychische problemen."

Zelfzorg

Het herstel bestaat aanvankelijk uit zoveel mogelijk rust nemen. "Bij alles wat je doet, ontbijten, de was opvouwen, moet je hersteltijd inplannen. Rust nemen klinkt misschien vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Bij cognitieve gedragstherapie word je meteen aan het werk gezet. Ik heb dat zelf gemerkt na een burn-out, vier jaar geleden. Ik raakte in paniek door al het huiswerk dat ik meekreeg, nadenken over mezelf, hoe ik tegen werk aankijk. Veel te belastend op dat moment."

Na de verplichte rust staat de zelfzorg op het programma, zegt Vandenabeele. "Hoe ben je in deze situatie terechtgekomen? Hoe kun je beter voor jezelf zorgen? Daarna ga je weer aan het werk, en houd je steeds oog voor de hersteltijd." 

Knellende leefregels

De opleiding tot CSR-coach is door het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) geaccrediteerd. Oftewel goedgekeurd voor bij- en nascholing van psychologen. Toch is de beroepsvereniging het niet op alle punten eens is met de inhoud van de CSR-filosofie. "Wij zien de lichamelijke ontregeling niet als het belangrijkste probleem", zegt Van Aalderen. "Dat ligt wat ons betreft op het psychische vlak, en dan kom je onder meer uit bij de persoonlijkheid, het zelfbeeld en de knellende 'leefregels', maar ook op de situatie thuis en op het werk. Met cognitieve gedragstherapie werp je daar meer licht op."

Tegelijk zit er volgens Van Aalderen veel overlap tussen de lichamelijke en mentale benaderingen. "Wij erkennen die fysieke ontregeling, maar wij richten in eerste instantie onze behandeling daar niet op in. CSR-coaches zien het belang van zelfzorg, van de rol die de psyche speelt. Al met al zie ik meer raakvlakken dan verschillen."

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Website door: Casper van Rongen